Tuproq sho‘rlanishini mahalliy ishlab chiqarilgan zamonaviy o‘lchov uskunalari bilan aniqlash imkoniyati takomillashmoqda
Xalqaro suv resurslarini boshqarish institutining (IWMI) O’zbekistondagi vakolatxonasi tomonidan “Orolbo‘yi hududida qishloq aholisining turmush sharoitini yaxshilash va transchegaraviy hamkorlik uchun resurslardan barqaror foydalanish” mavzusidagi 2-Faza loyiha doirasida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Suv muammolari ilmiy-tadqiqot markazi (SMITM) ilmiy-tadqiqot ishlari uchun Germaniya Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot federal vazirligining moliyaviy ko‘magi yordamida tuproq parametrlarini (namlik, harorat va tuproqning elektr o‘tkazuvchanligi) aniqlash uchun O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan bir dona PSS-01 tipdagi portativ sensor zamonaviy o‘lchov uskunasi taqdim etilgan.
“PSS-01” elektron uskunasi dalada tuproqning namligini, tuproq haroratini va elektr o‘tkazuvchanligini ko‘rsatib beradi. Meliorativ ekspeditsiya mutaxassislari tomonidan ishlatilayotgan dala sharoitida tuproqning sho‘rlanishini tezkor aniqlovchi “Progress-1T” elektron uskunasi bilan taqqoslab ko‘rilganida, dala tuprog‘ining harorati va elektr o‘tkazuvchanligi bo‘yicha olingan natijalarini bir xil ko‘rsatganligi aniqlandi. Uskunalar Paxta seleksiyasi, urug‘chiligi va yetishtirish agrotexnologiyalari ilmiy-tadqiqot instituti Xorazm ilmiy-tajriba stansiyasining 62-konturida g‘o‘zani tomchilatib sug‘orish joriy qilingan dalada o‘rganib ko‘rildi.
PSUEAITI Xorazm ilmiy-tajriba stansiyasining 62-konturi tuprog‘ini elektron uskunalarda o‘rganish natijalari | |||||
Elektron uskuna turi | Tuproq ko‘rsatkichlar | Tuproq qatlami chuqurligi, sm | |||
0 | 15 | 30 | 45 | ||
PSS-01 | harorati (t°C) | 30,2 | 29,5 | 28,4 | 28,1 |
namligi (W %) | 28,6 | 58,7 | 60,4 | 80,3 | |
elektr o'tkazuvchanligi (Ec) | 0,5 | 2,4 | 2,9 | 4,0 | |
Progress-1T | harorati (t°C) | 30,2 | 29,4 | 28,0 | 27,4 |
elektr o'tkazuvchanligi (Ec) | 0,5 | 2,4 | 2,9 | 4,0 | |
 |  |
“Progress-1T” elektr uskunasi tuproqning harorati va elektr o‘tkazuvchanligini ko‘rsatadi. “PSS-01” elektron uskunasi yordamida tuproqning o‘rganish vaqtida haroratdan tashqari, uni shu vaqtdagi tuproq namligi bilan bog‘lab elektr o‘tkazuvchanligini ham o‘rganish imkoniyati mavjud.
 |  |
Hozirgi kunda SMITM ilmiy xodimlari dala tadqiqot ishlarida “PSS-01” elektron uskunasini amalda foydalanishmoqda, shu jumladan tomchilatib sug‘orish tizimini ishlatishda tuproq namligini nazorat etish imkoniyatini ham yaratmoqda.
Suv hayotning asosi, uning qayta tiklanadigan resursidir. Uni shunday boshqarish kerakki, uning tabiat bilan munosabatlari doimiyligi saqlanib qolsin.
“Suv O‘zbekiston Respublikasining davlat mulki, umummilliy boylik hisoblanadi, suvdan oqilona foydalanish lozim bo'lib, u davlat tomonidan qo'riqlanadi”
